Whetted

“The great force of history comes from the fact that we carry it within us, are unconsciously controlled by it in many ways, and history is literally present in all that we do.”

James Baldwin, The Price of the Ticket – Collected nonfiction 1948-1985

Whetted betekent ‘geslepen’, ‘gewet’, ‘aangescherpt’.

In Whetted lopen verleden, heden en toekomst door elkaar heen. Hoe de twee figuren zich in Whetted tot elkaar verhouden wordt in het midden gelaten. Wel wordt duidelijk dat ze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn door achtergrond, herkenning, verwachting en daarmee wellicht lot?

De hardnekkigheid en tijdloosheid van specifieke emoties die verwijzen naar culturele achtergrond, behoefte aan zelfverkozen ‘eigen’ identiteit en de perceptie van het eigen toekomstbeeld in relatie tot de twee voorgaande, staat als algemene context om het stuk heen. Tijd en plaats worden niet duidelijk gedefinieerd, maar tegelijkertijd lijken alle tijdspaden zich in het hier en nu af te spelen.

Concreter naar de kern van het stuk toe, staat het innerlijke gevecht tussen het erkennen, willen behouden en toe-eigenen van de ‘eigen’ achtergrond en geschiedenis, en het willen ontdoen ervan centraal in Whetted. Wat is de perceptie van dingen als ‘basis’ en ‘roots’, en op wat voor manier beïnvloeden en bepalen deze onze perceptie van het ‘hier en nu’?

Faja Sitong

Uitgangspunt voor Whetted vormt het populaire Surinaamse kinderliedje ‘Faja Siton’. Een op het eerste gezicht onschuldig, lief kinderliedje met een bijbehorend ‘kinderspelletje’ waarbij iedereen in een kring zit en al zingende een steen doorgeeft. Degene bij wie de steen aan het eind van het liedje terechtkomt is ‘af’ en mag niet meer meedoen.

Echter, de tekst van het liedje verteld een geheel ander verhaal dan iets ‘liefs en leuks’ voor de kinderen… De tekst van het liedje ‘Faja Sitong no bron mi so, no bron me so, Adyen masra Jantje kiri sima pikin’, ontstaan tijdens de Nederlandse slavernijperiode, betekent letterlijk vertaald: ‘Vuursteen brand mij niet zo, brand mij niet zo, alweer heeft meester Jantje een kind vermoord’.

Het contrast tussen het niet geconfronteerd willen worden met zo’n pijnlijk onderdeel van je eigen geschiedenis en tegelijkertijd de behoefte dit zichtbaar te willen maken en erkend willen hebben, legt voor mij de innerlijke strijd bloot. Het snijvlak waarop achtergrond, geschiedenis en ‘roots’ aan de ene kant je basis en (perceptie van) identiteit bepalen en/of beïnvloeden, en de behoefte om dit alles tegelijkertijd misschien ook achter je te willen laten.

In het laatste deel van Whetted is dit kinderliedje te horen. Deze is speciaal voor dit stuk ingezongen door leerlingen van Muziekcentrum Zuidoost in Amsterdam.

Met dank aan muziekdocente Esther Vroom en de leerlingen van Muziekcentrum Zuidoost: Djeiro Esajas, Shareska Thomas, Yarah Vroom, en Yailah Vroom.

Dansers

Rex Clemensia

Desta Deekman